CEBU, Philippines – Sa patuloy na pag-aaway ng mga opisyal sa pamunuan ng Metropolitan Cebu Water District (MCWD), apektado ng matinding kakulangan sa tubig ang nasa 50,000 kabahayan sa Cebu.
Ang abogadong si Jose Daluz III, ang embattled MCWD head, ay nagsabi sa Rappler noong Huwebes, Abril 18, na karamihan sa mga apektadong kabahayan ay nasa Cebu City.
Kalaban ni Daluz si Cebu City Mayor Mike Rama na gustong umalis siya sa water district mula noong Mayo 2023, dahil sa umano’y “hindi kasiya-siya” na pagganap at pagsuway. Noong Marso, ipinatupad ng Local Water Utilities Administration (LWUA) ang pagkuha sa MCWD.
Sa gitna ng awayan ng water district, sinabi ni Susan Garcia, 69-anyos na residente ng Sitio Mahayahay I, sa Rappler na halos isang buwan na silang walang tubig na dumadaloy sa kanilang mga tahanan.
Binisita ng Rappler ang Barangay Pasil at napag-alaman na ang mga residente ay nagbukas ng mga pangunahing tubo ng consumer na matatagpuan sa tapat ng metro ng tubig ng MCWD.
Ibinahagi ni Garcia na nagbabayad siya ng humigit-kumulang P100 kada araw para makakuha ng porter na maghahatid ng 10 balde ng tubig, mga tig-iisang galon, sa kanyang tahanan. Higit pa riyan, ang kanyang pamilya ay nagbabayad ng hanggang P1,000 kada buwan sa MCWD para sa tubig na, aniya, “hindi kailanman dumarating.”
“Hindi kami makabili ng bigas dahil kailangan na naming magbayad ng tubig dahil wala na kaming pera,” Sabi ni Garcia.
(We’ll just decide to not buy rice because we have to pay for water and because we have not have enough money)
Sinabi ni Garcia na kailangan niya ng tubig araw-araw dahil wala siyang choice kundi maglaba tuwing umaga. Ipinaliwanag niya na dahil sa matinding init, ang kanyang pamilya ay kailangang maligo at magpalit ng damit dalawang beses sa isang araw.
Sinusubukang mabuhay
Sinabi ni Brian Marinay, ang team leader ng Pasil Fire Brigade, sa Rappler nitong Huwebes na naka-“red alert” sila para sa buong barangay.
Sinabi ni Marinay na batid nila ang pagbubukas ng mga pangunahing tubo ng mga residente at naiintindihan nilang ginagawa nila ito para makaligtas sa init.
“Base sa nakuha ko sa ilang residente, may aagos na tubig bandang 3 am pero pagsapit ng 5 am, wala nang tubig,” he said in a mix of English and Cebuano.
Ayon kay Marinay, naghahatid na ng tubig ang bumbero sa bawat sitio sa Pasil ngunit napilitang limitahan ang mga pamamahagi bilang konsiderasyon sa kapasidad ng suplay ng tubig ng kanilang fire truck at paghahanda sa mga insidente ng sunog.
“Kailangan ng tubig, lalo na sa mga bata at matatanda. Ang tubig ay kailangan lalo na ngayon dahil ito ay napakainit. Mas madaling kapitan din sila ng heatstroke,” Sabi ni Marinay.
(Napakahalaga ng tubig, lalo na para sa mga bata at matatanda. Mas kailangan ang tubig dahil sobrang init. Mahilig sila sa heatstroke.)
Sinabi ni Cebu City Administrator Collin Rosell sa Rappler noong Biyernes, Abril 19, na nakikipagtulungan sila sa city disaster response unit at iba pang departamento ng lungsod sa pagtugon sa kakulangan sa tubig. Idinagdag niya na ang lungsod ay nagtutuklas ng mga alternatibong mapagkukunan ng tubig.
“Kami ay nagpapadala ng maraming kagamitan, ang mga tangke ng tubig, siyempre, mayroon ding mga siphoning tank na maghuhull at mamamahagi ng tubig,” sabi ni Rosell.
Sa kalahating kapasidad
May apat na operating dam na nagsu-supply ng tubig sa MCWD. Kabilang dito ang Jaclupan Dam sa Talisay City, ang Buhisan Dam at Lusaran Dam sa Cebu City, at ang Carmen Bulk Water Supply sa bayan ng Carmen.
Sinabi ni Daluz sa Rappler na ang bawat dam ay nawalan ng halos kalahati ng operating capacity nito, maliban sa Carmen Bulk Water Supply na nagbibigay pa rin ng 30,000 cubic meters ng tubig kada araw.
Batay sa datos ng MCWD, ang Jaclupan Dam, ngayon ay nagbibigay na lamang ng 20,000 cubic meters ng tubig kada araw mula sa karaniwang 35,000 cubic meters ng tubig kada araw.
Ang Buhisan Dam ay nagbibigay ng kalahati ng orihinal nitong 6,000 cubic meters kada araw habang ang Lusaran Dam ay nagbibigay ng 15,000 sa normal nitong 30,000 cubic meters kada araw.
“Noong Marso, umabot sa 20,000 cubic meters ang deficit. Tapos, naging 30,000, 40,000 ang deficit, tapos ngayon almost 50,000,” ani Daluz.
Ayon sa kanya, ang isang cubic meter ay nagsisilbi sa isang sambahayan, ibig sabihin, ang kakulangan ng 50,000 cubic meters ng tubig kada araw ay katumbas ng 50,000 apektadong kabahayan.
Ipinaliwanag ni Daluz na dapat tugunan ng MCWD ang deficit sa pamamagitan ng desalination plants na magbibigay ng panlabas na pagkukunan ng tubig ngunit naantala dahil sa “hirap” sa pagkuha ng mga permit.
“Kumbaga, September 2023 ang delivery date ng desalination plant ng Barangay Mambaling pero noong nag-file ng permit ang contractor sa Cebu City ay hindi ito binigay. Nakuha nila ang permit noong December kaya hindi nila na-meet ang schedule nila,” ani Daluz. – Rappler.com
