CAGAYAN DE ORO, Pilipinas – Sa pagpasok ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. sa kanyang ikatlong taon sa panunungkulan, hiniling ng mga grupo ng pampublikong sasakyan sa Northern Mindanao, mga tagapagtaguyod ng manggagawa, mga lider ng LGBTQIA+, at mga nangangampanya laban sa droga na tumutok at agarang aksyon sa mga reporma at hindi natutupad na mga pangako na patuloy na humahadlang kanilang mga sektor.
Umaasa pa rin umano sila na pakikinggan ni Marcos ang kanilang mga pakiusap bago matapos ang kanyang anim na taong panunungkulan sa pagkapangulo upang mapabuti ang buhay ng mga Pilipino.
Ang isang lokal na grupo ng pampublikong transportasyon sa Cagayan de Oro, halimbawa, ay nagsabi na nananatili itong umaasa na ang administrasyong Marcos ay lumambot at isasaalang-alang ang kanilang apela na alisin ang bahagi ng franchise consolidation sa ilalim ng Public Utility Vehicle Modernization Program.
Mula noong deadline ng pagsasama-sama ng prangkisa dalawang buwan na ang nakararaan, mas kaunti ang mga pampublikong jeepney na umaandar sa Cagayan de Oro, na nagpatalsik sa maraming tsuper na umasa sa kanila para sa kanilang kabuhayan.
Sa isang komunidad sa bayan ng Opol, Misamis Oriental, halimbawa, ang bilang ng mga jeepney na naglilingkod sa mga residente ay bumaba mula sa mahigit isang dosena hanggang dalawa na lamang noong Mayo.
Ang pagsasama-sama ay nagpapataas din ng mga gastos para sa mga commuter. Dati, diretsong dinala sila ng mga jeep sa downtown ng Cagayan de Oro. Ngayon, dahil kakaunti na ang mga jeepney at driver na nakakahanap ng ibang trabaho, ang mga commuter ay kailangang sumakay ng mga motorcycle taxi papunta sa highway, tatlong kilometro ang layo, upang makasakay sa Cagayan de Oro.
Iginiit ni Joel Gabatan, chairperson ng United Drivers Association (UNIDA), na gusto nilang gawing moderno ang kanilang mga jeepney para sa ikabubuti ng riding public, ngunit nakakalungkot aniya para sa mga indibidwal na jeepney operator na isuko ang kanilang pinaghirapang prangkisa.
“Ilang taon na tayong naghihirap sa prangkisa na iyan, taon-taon kailangan nating magbayad, renewal pero pagdating sa modernization, ililipat na lang natin sa coop. Wala tayong kapangyarihan,” Sinabi ni Gabatan sa Rappler sa isang panayam, na idiniin na ang gusto lang nila ay alisin ng gobyerno ang patakaran sa pagsasama-sama ng prangkisa.
“We have been working for so many years for our franchises, paying every year for renewal, pero pagdating ng modernization program, napunta lahat sa mga kooperatiba. Wala na tayong kapangyarihan.)
Ang deadline para sa franchise consolidation ay Abril 30, at walang ibinigay na extension.
Sinabi ng Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) na kailangang bawiin ang mga prangkisa para sa mga indibiduwal na PUV operators na nabigong pagsama-samahin, na pumipigil sa kanila sa pagpapatakbo ng kanilang mga ruta.
Walang malaking pagbabago
Samantala, sinabi ng isang labor leader sa Cagayan de Oro na walang malaking pagbabago sa sektor ng paggawa mula sa mga nakalipas na administrasyon hanggang sa pamumuno ni Marcos Jr.
Sinabi ni Lawyer Proculo Sarmen, ang legal counsel ng Federation of Freedom Workers, sa Rappler na ang mga manggagawa ay nahihirapang gamitin ang kanilang mga pangunahing karapatan dahil sa “labor-only contracting,” na aniya ay parehong gawi na ipinangako ni dating pangulong Rodrigo Duterte na aalisin. ngunit nabigong matupad.
Sinabi ni Sarmen na kailangang palakasin ng gobyerno ang mga patakaran upang itaguyod ang karapatan ng mga manggagawa sa self-organization, ang karapatan sa collective bargaining at negotiation, at ang karapatang magsagawa ng mga welga.
“Iyan ang kaawa-awang kalagayan ng mga manggagawa,” sinabi niya.
(Iyan ang kaawa-awa na kalagayan ng mga manggagawa dahil kung wala ang mga karapatan na iyan, (ang mga manggagawa) ay nasa awa ng mga negosyante at oligarko),” he said.
Sinabi niya na dapat magkaroon ng labor secretary si Marcos na magtatanggal ng “anti-labor union department orders.”
Paano ang LGBT?
Para sa isang lokal na grupong LGBTQIA+, dapat na i-institutionalize ng administrasyong Marcos ang mga karaniwang programa, kampanya, at aktibidad ng tulong na pinondohan ng pambansang pamahalaan, upang matulungan ang kanilang sektor.
“Hindi namin naramdaman ang mga ito. Sana, in the future, ito ay maisama sa kanilang agenda,” sabi ni Barbie Lindelle, presidente ng LGBTQ Federation ng Cagayan de Oro, sa Rappler.
Sinabi niya na mayroong mga tulong pangkabuhayan at iba pang mga kampanya na inilaan para sa komunidad ngunit ito ay kulang.
Noong Hunyo 25, humigit-kumulang 20 miyembro ng LGBTQIA+ ang tumanggap ng tig-P15,000 bilang cash grant sa taunang Pride Reception na pinangunahan ng Office of the Vice President sa pakikipagtulungan sa LGBT Pilipinas Incorporated. Maliban diyan, wala pa raw gaanong tulong mula sa national governnent.
Sinabi ng federation na pinaigting nito ang kampanyang nagtataguyod ng kapakanan ng LGBTQIA+ sector sa Cagayan de Oro sa tulong ng lokal na pamahalaan at iba pang stakeholders, ngunit hindi gaanong mula sa national governnent.
Sinabi ni Lindelle na kasama sa kampanya ang isang adbokasiya na naglalayong ipakita sa administrasyong Marcos Jr. ang “tunay na halaga” ng isang panukalang batas laban sa diskriminasyong nakabatay sa kasarian.
Sinabi niya na sila ay dismayado dahil ang panukalang batas ay hindi kasama sa mga prayoridad na hakbang ng administrasyon para sa pagpasa sa Kongreso bago ang Mayo 2025.
Non-violent drug war
Hinimok din ng Citizens Crime Watch (CCW) sa Northern Mindanao, isang anti-crime at anti-corruption watchdog, ang administrasyon na paigtingin ang walang-marahas na kampanya laban sa ilegal na droga. Sinabi ng grupo na naging talamak ang aktibidad ng ilegal na droga nitong nakaraang dalawang taon.
Si Kennmarc Francisco, direktor ng CCW Northern Mindanao, ay nag-iba sa kampanya laban sa iligal na droga ni Marcos Jr. mula sa kanyang hinalinhan na si dating pangulong Rodrigo Duterte, na nagpatupad ng mas nakatuon ngunit madugong diskarte upang labanan ang banta ng droga.
Mariing pinuna ng CCW ang extrajudicial killings na nangyari sa ilalim ng administrasyon ni Duterte.
“Hindi rin natin masasabing napabayaan tayo. Hindi lang ito nakatutok nang maayos; hindi nakatutok ang kampanya laban sa droga,” Sinabi ni Francisco sa Rappler.
(Hindi natin masasabing may kapabayaan. Hindi lang tinututukan; hindi nabigyan ng sapat na pokus ang kampanya laban sa droga.)
Ngunit sinabi ni Brigadier General Ricardo Layug Jr., director ng Philippine National Police (PNP) sa Northern Mindanao, na pinaigting nila ang kanilang anti-illegal drug operations sa rehiyon.
Sinabi niya ito sa isang pahayag noong Hunyo 28 matapos makumpiska ng mga operatiba ng pulisya ang P136,000 halaga ng umano’y shabu sa Barangay Igpit, bayan ng Opol, Misamis Oriental, noong Huwebes, Hunyo 27.
“Muli, hindi namin kukunsintihin ang mga aktibidad ng ilegal na droga sa rehiyon,” aniya. – Rappler.com
