Ito ay nabuo ng AI na nagbubuod, na maaaring magkaroon ng mga pagkakamali. Para sa konteksto, palaging sumangguni sa buong artikulo.
Sino ba namang nasa tamang hulog ang maghamon ng suntukan sa kapwa mo senador? Sino ba namang matalino’t naturingang abogado ang hindi makakaunawa sa kahulogan ng ‘forthwith’? Sino ba naman ang gagamit ng analogy ng arson na kesyo kapag sinunog, mangangamoy pulitikong nakakulong?
Sa isang klase ko sa graduate school noong nagdaang semestre, nagpaliwanag ang isang mag-aaral kong isa ring guro ng subject na Filipino, tungkol sa kaniyang proyektong term paper. Bilang propesor niya, nag-usisa ako. Hinanapan ko ng detalye kung paano niya bubuuin ang papel. Parang recitation ang nangyari, pero kaswal lang, parang kuwentuhan. May kaunting biruan pa nga. Matamang nakikinig ang kaniyang mga kaklase sa aming diskusyon.
Hindi ko na matandaan ang mga detalye ng usapan. Hindi ko na rin matandaan kung paanong pumasok ang katagang “wala sa hulog” na malinaw na binanggit ng mag-aaral kong ito tungkol sa isang tao. Kasunod ng pagsasabi ng “wala sa hulog,” nagtawanan ang kaniyang mga kaklase. Kaunti lang naman sila. Sasampu yata noon. Relatively young ang mga mag-aaral ko, karamihan ay katatapos lang sa kolehiyo at nagtuloy agad sa graduate school para magkamit ng master’s degree. Hindi ko alam kung ano ang nakain nila para magsipag-aral at patawan agad ang sarili ng bagahe ng master’s education.
Natuwa akong alam nila lahat ang ibig sabihin ng “wala sa hulog.” Pejorative ito, lalo’t patungkol sa isang tao. Wala sa hulog — ibig sabihin, hindi tuwid o pantay. Negative connotation para sa isang tao na kakaibang kumilos o mag-isip, kakatwa, weird.
Natuwa rin ako dahil akala ko dated ang idyomang “wala sa hulog.” Natuwa akong kahit ang mga mag-aaral kong nasa tail-end na ng pagiging millennial at nasa bukana ng pagiging Gen Z ay nakakaunawa pa rin sa “wala sa hulog.” Alam pa rin ang tamang gamit, at least iyong figurative na silbi ng “wala sa hulog.”
Nagkakaisa kami sa konotasyon ng “wala sa hulog.” Pero nang tanungin ko sila kung saan nagmula ang kataga, walang nakasagot.
Hindi alam ng mga mag-aaral ko sa gradwado kung bakit may katagang “wala sa hulog.” Hindi alam kung ano ang nahulog na nawala. Sinabi kong mula ito sa carpentry at plumbing, sa construction. Napa-ohhhh ang mga mag-aaral ko. Tinanong ko kung sino sa kanila ang nakakita na ng mga piyon o karpinterong tumitingin sa vertical na linya ng hulog ng itinatayong pader o dingding. Dapat pantay. Dapat tuwid na tuwid. Dapat parallel sa hulog ang tindig ng poste o pader. Dahil ito ang matibay at maaasahan. Hindi iyong may kinikilingan.
Sa Ingles, plumbline ang tawag sa gamit ng karpintero na hulog. Manipis na taling karaniwang gawa sa matibay na fishing line na may pabigat na metal na conical ang hugis. Nakatali sa dulo nito ang mabigat na metal na kung tawagin ay “plumb bomb” o “plummet” (kaya may verb sa Ingles na plummet o plummeted) o sa Tagalog, hulog. Dahil, well, inihuhulog para mabanat ang tali na susukat kung perfect vertical ang haligi, poste, dingding, o pader.
Mula sa Latin na “plumbum” ang plumb, na ang ibig sabihin ay tingga o lead. Kaya naman, kung babalikan ninyo ang inyong elementary chemistry, ang chemical symbol ng lead ay “Pb.” You’re welcome.
Wala sa hulog ang isang tao na kumikilos nang kakaiba at kakatwa. Ginagamit din natin ang wala sa hulog kapag lihis sa inaasahan. Dahil ang maayos, perfect alignment sa construction ay nasa tamang hulog, na kabaligtaran ng wala sa hulog. Kaya — and here’s the clincher — sinasabi natin ang “kahulogan” (sometimes spelled as “kahulugan”) ng isang bagay o konsepto para hindi magdulot ng kalituhan. May malinaw na kahulogan. Halimbawa, ano ba ang kahulogan ng “forthwith” o ang mainit-init pang salitang “remand”?
Wala sa hulog kapag ang mga tao na nasa posisyon tulad ng ilang senador ay umaastang wala sa hulog. Sino ba namang nasa tamang hulog ang maghamon ng suntukan sa kapwa mo senador? Sino ba namang matalino’t naturingang abogado ang hindi makakaunawa sa kahulogan ng “forthwith”? Sino ba naman ang gagamit ng analogy ng arson na kesyo kapag sinunog, mangangamoy pulitikong nakakulong?
Wala sa hulog kapag ang isang institusyon ay hindi umaayon sa kanilang itinakdang gawain sa kabila ng malinaw at walang kalituhang kahulogan halimbawa ng Article XI, Section 3, Paragraph 4 ng ating Konstitusyon na nagsasaad na ang gagawing aksiyon sa Articles of Impeachment ay “shall forthwith proceed.” Forthwith, walang paligoy-ligoy. Tuloy na tuloy. Immediately.
Masyado kasi tayong umasa sa Senado bilang institusyong hindi man natin sukatin, tila wala naman talaga sa hulog simula nang maghalal tayo ng mga laos. – rappler.com
Professor ng seminar in new media, writing for new media, at creative nonfiction sa Faculty of Arts and Letters at sa Graduate School ng University of Santo Tomas si Joselito D. De Los Reyes, PhD. Siya ang chairperson ng UST Department of Creative Writing. Recipient siya ng 2020 Philippine Normal University Gawad Sulo for Eminent Alumni in the Field of Teacher Education.
